مولتی ویتامین ها ترکیباتی هستند که به عنوان مکمل در برنامه غذایی بسیاری از افراد سراسر دنیا مورد استفاده قرار می گیرند و مصرف آنها در دهه اخیر رشد چشمگیری داشته است. عده ای گمان می کنند مصرف این مواد می تواند ضامن حفظ سلامتی شان بوده و کمبود های موجود در برنامه غذاییشان را جبران کند. گمانه های متعددی در رابطه با این فرآورده ها وجود دارد و توصیه می کنیم برای کسب آگاهی کافی در زمینه این محصولات ادامه مقاله را مطالعه کنید.
مولتی ویتامین ها، مکمل هایی هستند که حاوی طیف متنوعی از ویتامین ها و مواد معدنی و سایر مواد مغذی می باشند. هیچ استانداردی در زمینه مقدار و نوع مواد استفاده شده در این مکمل ها وجود نداشته و هر برندی با توجه به شرایط بازار محصول خاصی را عرضه می کند. اشکال این محصولات هم بسیار متنوع بوده و شامل قرص، کپسول، شربت، پودر و ... می باشد.
تا به امروز سیزده ویتامین و شانزده ماده معدنی ضروری بدن کشف شده است. ضروری بودن به این معنی است که انسان نمی تواند این مواد را تولید کند و لازم است تا از طریق مواد غذایی و مکمل ها نیازش را برطرف سازد. بدن به این مواد ضروری برای رشد، حفظ و نگهداری از ارگان ها و انجام فعالیت های روزانه احتیاج دارد. با علم به این موضوع، شرکت های تولید کننده مکمل های غذایی، این مواد ضروری را در محصولات خود به کار برده و به فروش می رسانند. اما آیا ترکیب این مواد ضروری می تواند به ارتقا سلامت بدن کمک کند؟ اگر اینگونه است، این محصولات چگونه موجب بهبود سلامت می شوند؟
انواع مختلف این فرآورده ها می تواند تاثیرات متعددی در بدن داشته باشد. و باور های اشتباهی نیز در زمینه این محصولات وجود دارد. در ادامه به بررسی عمده ترین آثار این مکمل ها پرداخته ایم.
بیماری های قلبی یکی از شایع ترین عوامل مرگ و میر در جهان است. مطالعات صورت گرفته در زمینه رابطه بین مکمل های غذایی و سلامت قلب نشان می دهد که مصرف این محصولات به خودی خود نمی تواند ضامن سالم بودن قلب شود و یا از حملات احتمالی قلبی جلوگیری کند. در یک مطالعه بر روی زنانی که سه سال از این فرآورده ها استفاده کرده بودند، مشخص شد که میزان مرگ در اثر حملات قلبی 35 % کاهش داشته است. اما باید گفت که فاکتور های مهم دیگری از جمله ورزش منظم، تغذیه سالم و سیگار نکشیدن می توانند تضمین کننده این سلامت باشند. مولتی ویتامین ها با دارا بودن مواد موثر می توانند گردش خون را بهبود بخشیده و به ارتقای سلامت کلی بدن کمک کنند.
مطالعات صورت گرفته در این زمینه نشان می دهد که مکمل های غذایی می توانند تا حدی احتمال ابتلا به سرطان به ویژه در مردان را کاهش دهند. اما این به معنی عدم ابتلا نیست. در این محصولات از ترکیباتی استفاده می شود که خاصیت آنتی اکسیدانی داشته و با رادیکال های آزاد بدن مقابله می کنند. رادیکال های آزاد اتم های ناپایداری هستند که برای پایدارسازی خود با سلول های بدن واکنش می دهند و آنها را اکسید می کنند. در صورتی که این فرآیند ادامه دار شود، احتمال ابتلا به سرطان در فرد افزایش پیدا خواهد کرد. آنتی اکسیدان ها موادی هستند که با واکنش دادن با رادیکال های آزاد، سلامت سلول ها را حفظ می کنند. این مکمل ها به علت دارا بودن خاصیت آنتی اکسیدانی می توانند اثر مخرب این رادیکال ها را در بدن خنثی کنند.
مواد موجود در این مکمل ها می تواند برای کسانی که در حال درمان بیماری سرطان هستند نیز مفید باشد. اما از آنجایی که ممکن است برخی از ویتامین ها اثرات داروهای ضد سرطان را خنثی کنند، افراد در حال درمان حتما برای استفاده باید با پزشک خود مشورت کنند.
با افزایش سن، بدن انسان مقادیر کمتری از ویتامین ها و مواد معدنی را به خود جذب می کند. هم چنین به علت بروز مشکلات متعدد برای سلامتی، ممنوعیت هایی در خوردن برخی گروه های مواد غذایی از جمله لبنیات و سبزیجات ایجاد می شود. این در حالی است که سبزیجات و لبنیات حاوی مقادیر زیادی از ویتامین ها و مواد معدنی هستند. بنابراین مصرف مکمل ها در این گروه از افراد اهمیت ویژه ای پیدا می کند. در ادامه کاربرد این محصولات در ارتقای سلامت افراد بالای 50 سال را عنوان کرده ایم.
با افزایش سن خطر بروز اخلال در عملکرد مغز افزایش پیدا می کند و به دنبال آن بیماری های متعددی از جمله آلزایمر، زوال عقل و ... پدید می آید. تحقیقات نشان داده که مصرف مولتی ویتامین ها به ویژه آن دسته که حاوی ویتامین های گروه B هستند، می توانند با بهبود عملکرد مغز، مانع از بروز بیماری های از این دست شوند. همچنین مصرف مکمل های غذایی می تواند منجر به بهبود خلق و خو در افراد سالخورده شده و از بروز افسردگی در آنها پیشگیری کند.
از دیگر مشکلاتی که با افزایش سن بروز می کند، مشکلات بینایی، آب مروارید و حتی نابینایی است. اغلب افراد مسن با کمبود ویتامین مواجه می شوند و در این بین کمبود ویتامین A نیز بسیار شایع است. این کمبود در مراحل اولیه می تواند منجر به خشکی چشم و شب کوری شود و در مراحل پیشرفته باعث نرم شدن قرنیه و نابینایی کامل شود. مکمل هایی که حاوی ویتامین A و آنتی اکسیدان هستند، می توانند از پیشرفت چنین عارضه هایی جلوگیری کرده و روند گسترش آن را کند سازند.
نیاز بدن به ماده معدنی کلسیم با افزایش سن بیشتر می شود و این مساله در خانم ها نمود بیشتری دارد. برای حفظ سلامت استخوان و دندان ها، ضروری است تا قبل از اینکه کمبود این ماده در بدن ایجاد شده و اثرات مخرب خود را به جای بگذارد، با بهره گیری از مواد غذایی و مکمل های حاوی کلسیم، به سلامت عمومی بدن کمک کرد. هم چنین باید اشاره کرد که اغلب افراد مسن به مشکل کمبود ویتامین D دچار هستند و مانند سال های جوانی نمی توانند این ماده را از طریق نور خورشید جذب کنند. کمبود این ماده در بدن علاوه بر اینکه از قدرت جذب کلسیم می کاهد، احتمال ابتلا به بیماری های قلبی را نیز افزایش می دهد.. بنابراین از سن 50 سالگی به بعد باید برای تامین این ویتامین به فکر راه چاره بود.
بدن روزانه به مقدار مشخصی از هر ویتامین احتیاج دارد. دریافت مقادیر اضافی در برخی از ترکیبات بی خطر و برخی دیگر خطرناک خواهد بود. در توضیح این ادعا باید گفت ویتامین ها به دو دسته محلول در چربی (شامل ویتامین های A , D , E, K) و محلول در آب (شامل ویتامین های B , C) تقسیم می شوند. مقدار اضافی نوع محلول در چربی در بدن ذخیره شده و در نوع محلول در آب این مقدار بدون ایجاد مشکل دفع خواهد شد. اگرچه ایجاد مسمومیت به علت مصرف زیاد ویتامین ها، به ندرت اتفاق می افتد، اما ضروری است تا برای حفظ کامل سلامت خود میزان مصرف روزانه خود را کنترل کنیم.
مولتی ویتامین های گوناگونی که در بازار به فروش می رسند، حاوی مواد موثری هستند که در بسیاری از موارد کاربرد دارد. این ترکیبات می توانند نیاز بدن به بسیاری از مواد معدنی و ویتامین ها به ویژه در سالمندان را تامین کنند و حتی به اثبات رسیده که می توانند در پیشگیری و درمان برخی بیماری ها موثر عمل کنند. اما این تصور که با مصرف مداوم این محصولات می توان سپری در برابر بیماری ها ایجاد کرد، اشتباه است. داشتن سبک زندگی سالم، خواب کافی، دوری از استرس و تنش و ورزش کردن مداوم عواملی هستند که از شما در برابر طیف گسترده ای از بیماری ها محافظت می کنند و در کنار آنها، مصرف مکمل ها می تواند کمبود های احتمالی را جبران کند.
